1. Khi từ thông qua cuộn dây dẫn kín biến thiên thì trong cuộn dây dẫn đó xuất hiện một dòng điện gọi là dòng điện cảm ứng. 

Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ. 

Dòng điện cảm ứng này chỉ tồn tại trong khoảng thời gian từ thông qua cuộn dây dẫn kín biến thiên.

 2. Định luật Lenz về chiều dòng điện cảm ứng:

Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong mạch kín có chiều sao cho từ trường do nó sinh ra có tác dụng chống lại sự biến thiên của từ thông qua mạch kín đó.

Ví dụ về nam châm và cuộn dây:

Khi đưa nam châm lại gần cuộn dây với cực N hướng về cuộn dây. Thì vì đường sức từ là đường từ cực N sang S nên lúc này vecto cảm ứng từ \(\overrightarrow{B_o}\) cùng chiều với vecto vận tốc \(\overrightarrow{v}\) cùng hướng về mặt phẳng khung dây. Nghĩa là biến thiên từ thông sẽ tăng do càng lại gần thì \(\overrightarrow{B_o}\) càng lớn. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây sẽ tạo ra từ trường chống lại sự tăng \(\overrightarrow{B_o}\) này nghĩa là nó ngược hướng với \(\overrightarrow{B_o}\). Áp dụng quy tắc bàn tay phải ta sẽ suy ra chiều dòng điện trong cuộn dây là chiều Ngược kim đồng hồ:

Tương tự nếu đưa nam châm ra xa thì \(\overrightarrow{B_o}\) sẽ giảm nên biến thiên từ thông là biến thiên giảm \(\overrightarrow{B_o}\). Dòng điện xuất hiện trong cuộc dây sẽ tạo từ trường làm tăng \(\overrightarrow{B_o}\)  \nghĩa là nó cùng hướng với \(\overrightarrow{B_o}\). Do đó áp dụng quy tắc bàn tay phải ta suy ra chiều dòng điện trong cuộn dây là cùng chiều kim đồng hồ:

Từ 2 ví dụ trên ta rút ra 1 mẹo nhớ nhanh chiều dòng điện cảm ứng trong trường hợp nam châm lại gần và ra xa vòng dây như sau:

\(\overrightarrow{B_o}\) ngược chiều \(\overrightarrow{v}\), cùng chiều kim đồng hồ

\(\overrightarrow{B_o}\) cùng chiều \(\overrightarrow{v}\), ngược chiều kim đồng hồ

Giải thích ngắn gọn ứng với 2 câu trên sẽ có 4 trường hợp:

• Cực N hướng vòng dây => \(\overrightarrow{B_o}\) hướng về vòng dây, nếu \(\overrightarrow{v}\) hướng về vòng dây:

          => \(\overrightarrow{B_o}\) cùng chiều \(\overrightarrow{v}\) => chiều dòng điện là ngược chiều kim đồng hồ.

• Cực N hướng vòng dây => \(\overrightarrow{B_o}\) hướng về vòng dây, nếu \(\overrightarrow{v}\) hướng ra xa vòng dây:

          => \(\overrightarrow{B_o}\) ngược chiều \(\overrightarrow{v}\) => chiều dòng điện là cùng chiều kim đồng hồ.

• Cực S hướng vòng dây => \(\overrightarrow{B_o}\) hướng ra xa vòng dây, nếu \(\overrightarrow{v}\) hướng về vòng dây:

        =>  \(\overrightarrow{B_o}\) ngược chiều \(\overrightarrow{v}\) => chiều dòng điện là cùng chiều kim đồng hồ.

• Cực S hướng vòng dây => \(\overrightarrow{B_o}\) hướng ra xa vòng dây, nếu \(\overrightarrow{v}\) hướng ra xa vòng dây:

         => \(\overrightarrow{B_o}\) cùng chiều \(\overrightarrow{v}\) => chiều dòng điện là ngược chiều kim đồng hồ.

Đang tải câu hỏi...